Etik İlkeler

Yayın Etiği ve Kötüye Kullanım Beyanı

Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi, en yüksek standartlarda bilimsel yayın etiğini uygulamayı esas alır. Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından dergi editörleri için geliştirilen öneriler ve kılavuzlar temel alınarak hazırlanan aşağıdaki ilkelere uymayı taahhüt eder.

• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi’ne gönderilecek yazıların daha önce yayımlanmamış, yayın programına dâhil edilmemiş, ya da başka bir dergide yayımlanmak üzere değerlendirme aşamasına girmemiş olması gerekir.
• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi, yayın etiğini uygulamada COPE tarafından belirlenen standartları benimser. Bu çerçevede kötüye kullanım veya yayın etiğinin ihlali durumlarında COPE tarafından geliştirilen yayın etiği akış şemalarını (https://publicationethics.org/resources/flowcharts) referans alır.
• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi, benimsemiş olduğu çift kör hakemlik sürecinin bir gereği olarak yazarların, alan editörlerinin ve hakemlerin anonimliğini garanti altına alır.
• Yazara dair bilgilerin gizliliği derginin sorumluluğundadır. Ancak bu bilgiler, muhtemel suistimalleri soruşturmak amacıyla paylaşılabilir. Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi, muhtemel suistimal durumlarına ilişkin süreç yönetimini COPE tarafından oluşturulan yönergeleri takip ederek yerine getirir ((https://publicationethics.org/resources/flowcharts).
• Yazara ait bir metnin aynı yazar tarafından birden fazla metinde kullanılması, Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi açısından kabul edilebilir değildir. Böylesi durumlarda dergi, COPE tarafından belirlenmiş olan ilgili yönergeleri uygular.
• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi akademik ve ifade özgürlüğünü her koşulda savunur ve gözetir. Buna ek olarak Dergi; ırkçı, cinsiyetçi, ayrımcı içeriği nefret söylemi içinde değerlendirir ve bu içerikteki yazıları sürece sokmadan reddetme hakkını kullanır.
• Dergi, bir makale ile ilgili çıkar çatışması durumunda, açık bir biçimde, entelektüel ve etik standartlardan yana taraf olur; konu ile ilgili olarak yazarların, hakemlerin, baş editörün ve alan editörlerinin yükümlü olduğu etik ilkelerin kabulü ve uygulanmasında COPE tarafından belirlenmiş olan ilgili yönergeler esas alınır.
• Ortaya çıkan bir çıkar çatışması durumunda Dergi, belirsizlik giderilene kadar makalenin değerlendirme sürecini askıya alır; bu bağlamda Dergi, başvuru yapan yazardan makalesi ile ilgili Etik Kurul İzni, Görüşmeci Rıza Formları ve ibraz edilmesi gereken belgeleri talep etme hakkına ve yetkisine sahiptir.
• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi; düzeltme, açıklama, özür, tekzip niteliğindeki içerikleri yayınlamak konusunda sorumlu ve hassas davranır.
• Derginin editör ve yayıncıları, yayımlanma sürecine alınan makalelerdeki olası fikri mülkiyet haklarının ihlali durumunda, yasal tavsiyelere uymakla yükümlüdür.

Telif Hakkı Düzenlemesi ve Çıkar Çatışması İlkesi

Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi’nde yayımlanmak üzere makalesini gönderen her yazar,  Creative Commons Atıf-Gayrı Ticari 4.0 Uluslararası (CC BY-NC 4.0) lisansı ile dergi tarafından makalenin yayınlamasına izin vermiş sayılır. Creative Commons Atıf-Gayrı Ticari 4.0 Uluslararası (CC BY-NC 4.0) lisansı, eserin ticari kullanım dışında her boyut ve formatta paylaşılmasına, kopyalanmasına, çoğaltılmasına ve orijinal esere uygun şekilde atıfta bulunmak kaydıyla yeniden düzenleme, dönüştürme ve eserin üzerine inşa etme dâhil adapte edilmesine izin verir.

• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi, yazar ve hakemler başta olmak üzere paydaşları arasındaki olası çıkar çatışmalarının bilimsel yayın etiğine zarar vereceğini düşünür. Dergi, çıkar çatışmalarını tespit etmek ve önlemek amacıyla tartışmalı bir durum söz konusu olduğunda COPE tarafından belirlenmiş olan ilgili yönergeleri esas alır.
• Yazar, Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi’ne yazı başvurusu yaparken, Telif Hakkı Devri ve Çıkar Çatışması ile ilgili hususları kabul ettiğini beyan etmiş olur.

Açık Erişim Politikası

Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi’nin, tüm içeriği okura ya da okurun dahil olduğu kuruma ücretsiz olarak sunulur. Okurlar, ticari amaç haricinde, yayıncı ya da yazardan izin almadan dergi makalelerinin tam metnini okuyabilir, indirebilir, kopyalayabilir, arayabilir ve link sağlayabilir.

Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi makaleleri açık erişimlidir ve Creative Commons Atıf-Gayrı Ticari 4.0 Uluslararası (CC BY-NC 4.0) (https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.tr ) olarak lisanslıdır.

Olası Suistimal İddialarına İlişkin İlkeler

• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi, suistimal ve kötüye kullanma durumlarına karşı, COPE’un “olası kötüye kullanım” durumlarına dair önlemlerini benimser. Bu doğrultuda; yayıncının, editörlerin, hakemlerin, yayın kurulunun ve yazarların yayın öncesi, yayın süreci ve sonrasında olası kötüye kullanım durumlarına karşı yükümlülüklerini Yayın Etiği İlkeleri çerçevesinde COPE tarafından belirlenmiş olan ilgili yönergeleri esas alır.
• Aynı çalışmanın farklı yayın organlarına gönderildiği durumlarda, farklı dergilere gönderilen aynı çalışmaların farklı versiyonlarını karşılaştırmak, gönderilen çalışmaya ilişkin yazar ve soruşturmacılardan derlenen açıklamaları karşılaştırmak, şüpheli suistimal vakalarında soruşturma için iş birliği yapmak ve bu yönde çaba göstermek, soruşturmacılara/yazarlara ve/veya aynı makalenin gönderdiği dergilerle birlikte ve koordineli hareket etmeyi önemser.
• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi, bilimsel yayıncılık sürecinde gizliliğin önemini göz önüne alarak, yazar, alan editörleri ve hakemlere ilişkin bilgileri, sadece araştırmaya dair şüpheli bir suistimali önlemek ve buna cevap verme yükümlülüğünü yerine getirmek amacıyla paylaşır.
• Dergi editörleri şüpheli durumlarda bilgi paylaşımı yapmadan önce ilk sorgulamaları yapmalıdır. Bilgi paylaşımı, sadece, yazarın yanıt vermediği, yanıtının yetersiz olduğu veya muhtemel suistimalden birden fazla derginin etkileneceği düşünüldüğünde söz konusu olur.
• Gerekli görüldüğünde bilgiler, yalnızca konuya ilişkin bilgi sahibi olabileceğine inanılan alan editörleriyle paylaşılır ve paylaşılan bilgiler yalnızca olgusal içerikle sınırlı tutulur.
• Baş Editör, iletişim gizliliğini mümkün olan en geniş ölçüde korumayı taahhüt ederler.
• Olası bir suiistimal durumunda yayın veya danışma kurulundan oluşturulacak bir heyetle iddialar ciddiyetle soruşturulur ve COPE tarafından belirlenmiş olan ilgili yönergeler esas alınarak sonuca bağlanır.

Yayıncı

• Yayıncı; derginin yayın etiği ilkelerinin ilgili paydaşları tarafından uygulanmasını, dergi içeriğine açık erişimin ücretsiz ve sürekli olarak sağlanmasını, yayınların arşivlenmesini ve korunmasını taahhüt eder.
• Yayıncı; suistimal, intihal, çıkar çatışması, telif hakkı ihlalleri, metin geri dönüşümü gibi bilimsel yayın etiğinin ihlal edildiği şüphesinin oluştuğu durumlarda durumun netleşmesi için gerekli adımları atmakla yükümlüdür.

Editörler

• Editörler Kurulu üyeleri, Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi’nin yayın etiği ilkeleri ve politikasını kabul eder ve bu ilke ve politikalarla ilgili kararları değerlendirir.
• Dergi’nin tema konularının ne olacağına ve ilgili tema sayısı için kimlere tema (veya misafir editör) editörlüğü teklifi götürüleceğine karar verir.
• Dergi’nin Yayın Kurulu için üye önerisinde bulunur.
• Suistimal, intihal, çıkar çatışması, telif hakkı ihlalleri, metin geri dönüşümü gibi bilimsel yayın etiğinin ihlal edildiği şüphesinin oluştuğu durumlarda, durumun netleşmesi için Yayın Kurulu üyeleriyle koordineli bir şekilde süreci yürütür ve sonuçlandırır.
• Dergiye gönderilen makaleler editörler tarafından, tamamen bilimsel kriterler çerçevesinde değerlendirilir.
• Dergiye gönderilen makaleler, baş editör tarafından belirlenen alan editörünün değerlendirmesine sunulur. Alan Editörü, anonim olarak yazarın kim olduğunu bilmeden Editöryal Ön Değerlendirme Formu’nu dikkate alarak makalenin hakemlik sürecine dahil edilip edilmemesi gerektiği konusunda baş editöre yazılı görüş bildirir. Alan Editörü, editoryal değerlendirme aşamasında yazardan düzeltme talep edebilir veya makalenin hakemlik sürecine dahil edilmeden reddine yönelik baş editöre öneride bulunur.
• Hakem sürecine girecek makalelerde baş editör; alan editörü, yazar ve hakem arasındaki irtibat kişisi olma sorumluluğuyla hareket eder. Hakemlik sürecini, makalenin dergiye ulaşma tarihinden yayın aşamasına kadar akademik nezaketle, her aşamayı titizlikle belgeleyerek yürütürler. Baş editör, olası bir durumda değerlendirme süreci ile ilgili olarak (alan editörünün, yazarın ve hakemin kişisel haklarını ve derginin mahremiyet ilkelerini gözetmek kaydıyla), her bir makale için değerlendirme adımlarının hesabını vermekten çekinmez.
• Değerlendirmeye alınan makale için iki hakemin farklı görüşler bildirmesi durumunda editörler, üçüncü bir hakemin değerlendirmesine başvurur.
• Baş Editör, dergiye gönderilen makalelerle çıkar çatışması içinde ise veya çıkar çatışmasına neden olabilecek ilişki içinde ise makalenin hakemlik sürecine dahil edilip edilmemesi ve yayım sürecinin takibini tamamen alan editörüne bırakır. Alan Editörleri, makaleleri anonim olarak değerlendirdiklerinden editörlük görevini sürdürecek diğer editör kadrosunun yazarla çıkar çatışmasının ortaya çıkmasının önüne geçilmiş olur. Herhangi bir çıkar çatışması söz konusu olması halinde editörler, editörlük görevinden geri çekilirler.
• Editörler, değerlendirilen yazıdan elde edilen herhangi bir bilgiyi kişisel çıkar için kullanamazlar.
• Editörler, intihal ve etik dışı gibi durumun ortaya çıkması halinde yayınlanmış bir makalenin yayından kaldırılmasını temin ederler. Bu durumda, makalenin geri çekildiğini veya yayından kaldırıldığını açıkça belirten bir ifadenin ve geri çekilme nedeninin yer aldığı bir açıklamayı derginin çevrim içi platformlarda tüm okuyuculara açık bir şekilde dolaşıma sokulmasından sorumludurlar.
• Editörler Kurulu, hakem değerlendirmesine gerek görülmeksizin yayımlanan değerlendirme makalesi, araştırma notu, editöre mektup, etkinlik-kitap-film değerlendirmeleri gibi yazıların yayımlanmasına karar verir.
• Dergide, hakemli yayın ile hakem değerlendirmesine gerek olmayan yayınlar arasındaki ayrım açıkça ifade edilir. Gereği halinde baş editör, başvuru yapan makalenin, derginin hangi kategorisi altında yayımlanabileceği konusunda yorum ve öneri geliştirebilir, bunu yazar ile açıkça paylaşır. Bu durumda nihai karar, yazara ve/veya baş editöre aittir.

Yayın Kurulu

• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi’nin yayın etiği ilkeleri ve politikasını kabul eder ve bu ilke ve politikalarla ilgili kararları değerlendirir.
•  Dergi’nin akademik ve entelektüel niteliğinin arttırılması ve korunması konusunda editörler kuruluna görüş ve önerilerde bulunur.
• Dergi’nin Danışma Kurulu işlevini yerine getirir.
• Dergi’nin ulusal ve uluslararası tanınırlığını artırmak için öneri verir.
• Suistimal, intihal, çıkar çatışması, telif hakkı ihlalleri, metin geri dönüşümü gibi bilimsel yayın etiğinin ihlal edildiği şüphesinin oluştuğu durumlarda, sürecin yayın etiği ve kötüye kullanım beyanına göre sonuçlandırılması için itiraz ve karar mercii olarak işlev görür.
• Akademik niteliğini artırmak amacıyla Dergi’nin yer alabileceği tarama indeksi önerisi verir.

Yazar

• Yazar hukuki, akademik, etik ve sosyal sorumluluklarının gereğini yapmakla yükümlüdür.
• Yazar derginin aynı sayısına birden fazla makale başvurusu yapamaz.
• Yazar, makale başvuru tarihlerine riayet eder, başvuru tarihinden sonra gelen makale başvurularının değerlendirmeye alınmamasına saygı gösterir.
• Yazar gönderdiği makale ile ilgili intihal, emek hırsızlığı, usulsüz referans gösterme, referans unutma,  araştırmaya destek veren kurumların adının anılmaması gibi etik ihlaller yapmamak konusunda sorumludur. Aksi bir durum tespit edildiğinde makale reddedilir.
• Yazar çalışma/araştırma desteği almışsa makalesinde kaynağını belirtmelidir.
• Makalelere dair veriler, istendiği takdirde temin edilebilir şekilde erişime açık tutulmalı ve muhafaza edilir olmalıdır.
• Yazar herhangi bir tür veya formatta bir yazı sunduğunda, çalışmada yanlılık yaratabilecek veya yanlı bulunabilecek tüm finansal ve kişisel ilişkileri açıklamaktan sorumludur. Bu çerçevede yazarların yazı başvurusu yaparken,

• Telif Hakkı Devri ve Çıkar Çatışması Bildirimi Formu’nu imzalayarak sisteme yüklemeleri gerekir.
• Yazarlar yayımlanması talebiyle teslim ettikleri çalışmalarındaki fikir ve ifadelerin daha önce yayımlanmış diğer çalışmalarında kullanılmamış olmasından sorumludur. Bu fikir ve ifadelerin daha önce kullanılmış olması durumunda, gerekli yerlerde, kendilerine atıf yoluyla belirtilmeleri gereklidir. Aksi durumda yazarlar, editörlerin isteği üzerine, çakışma olan kısımları düzeltmekle veya makale yayımlanmışsa, yeni bir düzelti yayınlanması için üstlerine düşenleri yapmakla yükümlüdürler.
• Yazar, Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi’ne gönderecekleri yazıların daha önce yayımlanmamış, yayın programına dâhil edilmemiş ya da başka bir mecrada yayımlanmak üzere değerlendirme aşamasına girmemiş olduğunu taahhüt eder.
• Yazar, çalışmanın her kısmı için, geçerlilik ve etik konularında hesap verebilir olmalıdır.
• Çalışmaya katkıda bulunan birden fazla yazar varsa, bu yazarların başvuru sırasında yolladıkları isim sıralaması, yazarların ortak kararına göre belirlenip bildirilmelidir.
• Çalışmada sadece aktif katkısı olan kişilerin yazarlar arasına dâhil edilmesi, aktif katkısı olmayan kişilerin yazarlar arasına dâhil edilmemesi, yazar sıralamasının veya yazıya ilişkin değerlendirme süreci devam ederken yazar sıralamasındaki herhangi bir değişiklik talebinin uygun bir biçimde gerekçelendirilmesi, yazarın sorumluluğundadır. Yazar, dergi editörleri tarafından gerekli görülmesi durumunda, tüm bu konulara ilişkin açıklama yapabilmelidir.
• Yazar makalelerinin yayınlanmasından sonra hatalar ve yanlışlıklar tespit ederlerse, uygun işlemlerin yapılabilmesi için dergi editörlerine derhal bildirmelidir.
• Yazar aynı makaleyi kısmen veya tamamen, uygun bir gerekçe belirtmeksizin, izin veya çapraz referans olmaksızın birden fazla dergide yayınlayamaz. Yazar, imzaladıkları lisans ve telif hakkı devir sözleşmesine uymakla yükümlüdür. 

Yazar, Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi’nin APA kontrolü ve tashih yayım öncesi hazırlık aşamalarında geçemeyen makalelerin hakemlik süreci tamamlanmış olsa dahi yayınlanmayacağını kabul eder.

Hakem

• Çift kör hakem değerlendirme sürecini benimseyerek hareket eder ve bu sürecin gerekliliklerini yerine getirir.
• Hakemlik teklifi sunulduğunda, makul bir zaman aralığında, olumlu ya da olumsuz yanıt verir.
• Çalışmanın konusuna dair uzmanlığı yoksa ya da sadece bir kısmını değerlendirebilecek durumdaysa bunu açıklar.
• Karşılıklı kabul edilen zaman aralığında değerlendirme yapmayı kabul eder, sarkma ihtimalinde bilgilendirme yapar.
• Hakem, yazıya ilişkin görüşlerinde yanlılık yaratabilecek herhangi bir çıkar çatışmasını editörlere açıklamalılar ve böyle bir durum varsa, yazıyı değerlendirmekten çekilmelidir.
• Hakem, değerlendirme için kendilerine gönderilen makalelerde, intihal (kendine intihal dahil) şüphesi söz konusu olduğunda editörlere bilgi vermeyi öncelikleri arasında sayar.
• Hakem, değerlendirilen yazı yayınlanmadan önce, söz konusu yazıda bulunan ve kendi ilgi alanlarına giren herhangi bir bilgiyi kullanmamalıdır.
• Hakem, adil ve tarafsız bir değerlendirme yapamayacağını düşünürse bunu bildirmelidir.
• Hakem, hazırlamakta olduğu ya da değerlendirmede olan bir çalışmasına çok benzer bir çalışma söz konusuysa, değerlendirmeyi reddetmelidir.
• Değerlendirme sırasında hakem;
  • Hakemlik davetini kabulünden sonra yani değerlendirme sürecinde ortaya çıkan bir çıkar çatışmasını editörlere bildirmelidir.
  • Tüm yazı ve hakem değerlendirmelerini gizli tutmalıdır.
  • Değerlendirmelerinin sadece bilimsel olduğunu, kişisel, finansal ya da entelektüel taraflılık nedeniyle olumlu ya da olumsuz biçimde etkilenmeyeceğini garanti etmelidir. 
  • Yazara yönelik kişisel yorumlar ya da gerekçelendirilmemiş suçlamalar yapmamalıdır.
  • Eleştirilerinde spesifik olmalıdır; örneğin “daha önce yapılmış bir çalışma” gibi genel bir ifadeyi somutlamalıdır; bu, editörlerin değerlendirme ve karar alma sürecinde yazarlara adaletli davranması için yardımcı olacaktır.
  • Bunun yazarların çalışması olduğunu hatırlamalı ve eğer çalışma açık ve net bir ifadeyle yazılmışsa, çalışmayı kendi tercih ettikleri biçimde yeniden yazmaya girişmemelidir; ancak ifadeleri netleştirme önerileri metnin olgunlaşmasına katkı sağlayacağı için değerlidir.
  • Metinden hareketle metin yazarının kim olduğu konusunda bir tahmin söz konusu olsa bile yazarlarla iletişime geçmemelidir.
  • Başka dilde yazmaktan kaynaklı olabilecek hassasiyetleri tanımalı ve bunu saygıyla ve uygun bir biçimde ifade etmelidir.
  • Sırf kendilerinin ya da meslektaşlarının referans verilme sayısını artırmak ya da görünür olmak için bu çalışmalara referans verilmesini önermemelidir. Bir öneri yapılırsa, bilimsel olarak gerekçelendirmelidir.
• Değerlendirme sonrasında hakem;
  • Çalışmanın ve değerlendirme sürecinin gizliliğini korumaya devam etmelidir.
  • Esas yorumlarını ve geribildirimlerini etkileyebilecek bir durumun ortaya çıkması halinde dergiyi bilgilendirmelidir.
  • Revizyon ve yeniden değerlendirme ile ilgili dergiden gelen taleplere karşılık vermeye çalışmalıdır.

Misafir editör

• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi misafir editörleri, Dergi’nin bilimsel yayın etiği ilkelerini kabul ederler ve bu doğrultuda sorumluluklarını yerine getirirler.
• Misafir editörler, editörlüğünü yaptıkları sayı için makale çağrısı yaptıkları aşamadan sayının yayına girdiği aşamaya kadarki süreçte, Dergi editörleri için tanımlanan yayın etiği sorumluluklarını üstlenirler.
• Misafir editörler, sorumluluğunu üstlendikleri sayının yayınlanmasından sonra, etik ilkeler çerçevesinde gerekli görülen durumlarda, Dergi tarafından sorulan soruları yanıtlamakla ve istenen belgeleri paylaşmakla yükümlüdürler.
• Kişiler, Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi’nin misafir editörlüğü teklifini kabul ettiklerinde, yukarıda sıralanan sorumluluklarını yerine getirmeyi de taahhüt etmiş olurlar.
• Yukarıda belirtilen koşullar dışında oluşan etik problemlerde COPE’un (Committe of Publication Ethics) yayın etiği ilkeleri esas alınacaktır.

İntihal İnceleme Politikası

• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi, intihal, emek hırsızlığı gibi etik ihlalleri kabul edilemez bulur.
• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi’nde yayımlanmak üzere gönderilen metinlerdeki etik ihlallerin olmaması, öncelikli olarak yazarın sorumluluğunda olduğunu beyan eder.
• Etik ihlallere ilişkin bir şüphenin veya şikayetin oluşması halinde, Yayın Kurulu üyelerinden oluşacak bir heyetle konu incelenir ve karara bağlanır.
• Dergiye gönderilen tüm yazılar, değerlendirme sürecine alınmadan önce Turnitin programından geçirilerek benzerlik raporu alınır.
• Rapor sonucunda benzerlik oranının %15 ve üzeri çıkması durumunda editörler ilgili rapor sonucunu yazarla paylaşarak yazıyı değerlendirme sürecine sokmadan reddederler.
• Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi, yayım sonrasında intihal ile ilgili ortaya çıkan herhangi bir durum veya suistimalin ortaya çıkmasında süreç yönetimini COPE tarafından oluşturulan yönergeleri takip ederek yerine getirir.