RTÜK 2022 Raporu İncelemesi

Araştırmaya göre gençlerin %35,6’sı düşük, %35’i orta ve %29,4’ü ise yüksek dijital okuryazarlık seviyesine sahiptir. Televizyon, internet ve dijital yayın platformlarını her gün kullananların düşük ve orta düzey dijital okur yazarlık seviyesine sahip olduğu da tespit edilmiştir.

Bu durum sosyal medyadaki dezenformasyon ile ilişkilendirildiğinde dijital medya okuryazarlığının önemi bir kez daha karşımıza çıkmaktadır.

Çoğunluğunun düşük ve orta düzey dijital okuryazarlığa sahip olduğu 15-21 yaş arası gençlerin en güvendikleri haber kaynağı olan sosyal medya, dezenformasyonun da sık görüldüğü alanlardan bir tanesidir.

Araştırmanın bu verisi değerlendirildiğinde gençlerin sosyal medyanın kullanımı konusunda bilinçlendirilmesi ve dijital araçların yapısına hâkim birer dijital okuryazar olmalarını sağlayacak veya geliştirecek çözümlerin sunulması önemli görünmektedir.

Gençlerin ekran bağımlılığıyla ilgili bulgulara bakıldığında %37,1’inin yüksek, %26,9’unun orta ve %36’sının ise düşük bağımlılık düzeyine sahip olduğu görülmüştür. Buna göre her 10 gençten yaklaşık 4’ü yüksek ekran bağımlılık düzeyine sahiptir.

Ekran bağımlılığı düzeylerinin demografik değişkenlerle ilişkilendirilmesinden çıkan sonuçlarda erkeklerin kadınlara göre daha yüksek bağımlılık düzeyine sahip olduğu ve düşük sosyo-ekonomik düzeyde ekran bağımlılığı oranının daha yüksek olduğu görülmektedir.

Araştırmaya katılan gençlerin %23’7’si televizyon izlemediğini söylemiştir. İzlememe sebebi olarak en dikkat çekici unsur bu kişilerin %27’sinin içerikleri uygun, faydalı ve gerçekçi bulmamasıdır.

TV yayınlarını izleme durumunda demografik özelliklere bakıldığında dijital okuryazarlık düzeyi yüksek olanların daha az TV izlediği görülürken, ekran bağımlılığı düzeyi yüksek olanların ise daha çok TV izlediği dikkat çekmektedir.

Gençlerin televizyon izleme süresinin günlük ortalama 1 saat 40 dk, dijital yayın izleme süresinin 1 saat 27 dk internet kullanımın süresinin 4 saat 37 dk olduğu ortaya konulmuştur. Türkiye’de bu mecralarda dünyanın geneline oranla daha fazla vakit geçirildiği dikkat çekmektedir.

Gençlerin radyo dinleme alışkanlıkları ise geçmiş yıllara oranla önemli ölçüde azalma göstererek günlük 1 saatin altına düşmüştür.

Türkiye’de her 10 gençten 9’u internet kullanmaktadır. Sosyo-ekonomik, dijital okuryazarlık ve ekran bağımlılığı düzeyi yüksek olanlar internette daha çok vakit geçirmektedir. Bu kişilerin çoğunluğunun günlük internet kullanım süresi ortalama 4 saati aşmaktadır.

Araştırmada gençlerin interneti en çok mesajlaşmak, sosyal medya hesabına girmek ve müzik dinlemek amacıyla kullandığı tespit edilmiştir. Bunları sırasıyla müzik dinlemek, film/dizi izlemek, video izlemek, oyun oynamak ve ödev yapmak izlemektedir.

Tüm bu medya mecralarının kullanım oranlarına bakıldığında gençlerin en çok interneti kullandığı görülmektedir.

Sosyal medya kullanımına bakıldığında her 10 gençten 9’unun sosyal medya hesabı olduğu ortaya konmuş, bu gençlerin %17,7’sinin ailesinden habersiz bir sosyal medya hesabı kullandığı ve her 10 gençten yaklaşık 4’ünün sosyal medya profilinin de herkese açık olduğu tespit edilmiştir.

İnternette kişisel verilerin korunması ve güvenli kullanım dikkat edilmesi gereken hususlardır. Ancak araştırmaya göre gençlerin %17si ad soyad, fotoğraf, okul, yaş, telefon ve adres gibi oldukça önemli kişisel verilerini herkese açık bir şekilde paylaşmayı tercih etmektedir.